بحران مالی و انفکاک بازارها(مطالعۀ موردی ایران)

وقوع بحران های مالی متعدد طی سه دهۀ گذشته، به ویژه بحران مالی سال 2007 ، سبب بازنگری در ادبیات اقتصادی آزادسازی و مقررات زدایی بازارهای مالی شده است. در این مقاله، با مرور تئوری تفکیک پذیری کلاسیکی و انتقادهای مطرح شده و همچنین بررسی اجمالی برقراری آن در شرایط کنونی اقتصاد سرمایه داری ، مفهوم نوعی از انفکاک بین بازارهای مالی و بخش واقعی اقتصاد معرفی شده است که وجود و گسترش آن منجر به بروز بحران های مالی می شود. این انفکاک که به واگرا شدن روند ارزش های اسمی از ارزش های واقعی منتهی می شود، هنگامی رخ می دهد که عملکرد بازارهای مالی مبتنی بر بخش واقعی اقتصاد نباشد. با گسترش انفکاک و بروز جدایی ارزش های اسمی دارایی های مالی از درآمدزایی آنها در بخش واقعی، فرصت های کسب سود آسان و کوتاه مدتی ایجاد می شود که باعث تشدید انگیزه های سفته بازی در بازارهای مالی است. در این حالت، حجم عمده پول به جای گردش در چرخۀ فعالیت های بخش واقعی اقتصاد، به بازارهای مالی هدایت و سبب تشکیل حباب قیمتی و متورم شدن آن می شود که نتیجه، سقوط قیمت دارایی و لذا بروز بحران مالی است. برای شناسایی این انفکاک، شاخص نسبت قیمت سهام به بازدهی آن ارائه شده است. نتایج نشان می دهد که در دوران منتهی به بروز بحران مالی شاخص انفکاک در حال افزایش بوده است. با توجه به عوامل ایجاد و گسترش انفکاک در بازارهای اقتصاد، ضروری است که قواعد و سازوکار نظام مالی به گونه ای پایه گذاری شود تا با کاهش میزان انفکاک، از بروز بحران های مالی کاسته شود.